Warsztaty, interaktywny wykład w oparciu o liczne przykłady z praktyki (prezentacja multimedialna), akty prawne, orzecznictwo, wystąpienia organów kontrolnych i wzory dokumentacji wewnętrznej. Dyskusja na temat rozwiązań problemów i wątpliwości zgłaszanych przez uczestników szkolenia. Możliwość skorzystania z indywidualnych konsultacji.

I. ZASADY PUBLICZNEJ GOSPODARKI FINANSOWEJ oraz ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA NARUSZENIE DYSCYPLINY FINANSÓW PUBLICZNYCH

1. Podstawowe zasady gospodarki finansowej jednostek sektora finansów publicznych reprezentowanych przez uczestników na szkoleniu, określone w ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, ustawach szczególnych i rozporządzeniach, m.in.:

• ostatnie zmiany oraz założenia planowanej reformy systemu budżetowego w Polsce,
• ustalanie i dochodzenia należności i stosowania ulg w ich spłacie, w tym stosowanie kar umownych w projektach dofinansowanych oraz należności cywilnoprawnych wynikających z ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (UWAGA – istotne zmiany od 2020 r.),
• legalność, planowość, terminowość, skuteczność, efektywność i oszczędność,
• zaciąganie zobowiązań i dokonywanie wydatków - obowiązki kierownika jednostki, głównego księgowego i pracowników merytorycznych,
• prowadzenie samodzielnej gospodarki finansowej przez osoby prawne, m.in. instytucje kultury, SPZOZ-y, uczelnie wyższe,
• rozliczanie środków unijnych
• audyt wewnętrzny
• planowanie wieloletnie w sektorze finansów publicznych
• udzielanie, wykorzystywanie, rozliczanie i kontrola dotacji z budżetu państwa, budżetu samorządowego oraz państwowych funduszy celowych, w tym nowe wzory ofert, umów i sprawozdań dla dotacji udzielanych organizacjom pozarządowym,
• zamówienia publiczne do 30 tys. euro (wybór oferty, umowy i roczne sprawozdanie) oraz pozostałe zamówienia

2. Zasady odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych a inne rodzaje odpowiedzialności prawnej (odpowiedzialność karna, karna skarbowa, cywilna, pracownicza)

3. Zmiany wprowadzone w latach 2019 - 2020 w zakresie odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych:

• rozszerzenie zakresu art. 14 o składki na Fundusz Solidarnościowy,
• rozszerzenie wyłączenia w art. 3 o dochodzenie należności z tytułu daniny solidarnościowej, o której mowa w art. 30h ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych,
• podwyższenie od 2020 r. kwoty minimalnej, poniżej której czyn nie stanowi naruszenia, do kwoty 4 134,02 zł;

4. Obszary naruszeń dyscypliny finansów publicznych oraz najczęstsze naruszenia zasad gospodarowania środkami publicznymi

5. Osoby odpowiedzialne za naruszenia dyscypliny finansów publicznych, w szczególności odpowiedzialność kierownika jednostki, głównego księgowego oraz upoważnionych pracowników. Zasady powierzania odpowiedzialności w zakresie gospodarki finansowej i zamówień publicznych

6. Przesłanki odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych oraz wymiaru kary

7. Stopnie naruszenia dyscypliny finansów publicznych

8. Charakterystyka poszczególnych czynów stanowiących naruszenie dyscypliny finansów publicznych

9. Kary za naruszenie dyscypliny finansów publicznych i przesłanki ich stosowania: upomnienie, nagana, kara pieniężna, zakaz pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi

10. Postępowanie w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów

11. Przegląd najnowszego orzecznictwa komisji orzekających i sądów administracyjnych w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych (tendencje interpretacyjne, wybrane orzeczenia)

II. KONTROLA ZARZĄDCZA I ZARZĄDZANIE RYZYKIEM W SEKTORZE PUBLICZNYM
1. Kontrola zarządcza jako narzędzie kierowania i zarządzania jednostką sektora finansów publicznych. Sens i zakres pojęcia wg Ministerstwa Finansów oraz Najwyższej Izby Kontroli w świetle stanowisk obu instytucji. Dobre praktyki i typowe błędy w realizacji KZ, zwłaszcza w procesie zarządzania ryzykiem
2. Prawne podstawy oraz zakres kontroli zarządczej wg ustawy o finansach publicznych a „Standardy kontroli zarządczej w jednostkach sektora finansów publicznych" oraz standardy i wytyczne ministerialne
3. Ewaluacja istniejących w jednostce mechanizmów kontroli zarządczej – ocena adekwatności, skuteczności i efektywności w świetle wyników kontroli NIK

4. Obszary kontroli zarządczej w zakresie środowiska wewnętrznego jednostki

• przestrzeganie wartości etycznych,
• kompetencje zawodowe,
• struktura organizacyjna,
• delegowanie uprawnień

5. Obszary kontroli zarządczej w zakresie celów (warsztaty)

• określenie celu istnienia jednostki (misji),
• system określania i wyznaczania celów i zadań jednostki,

6. Obszary kontroli zarządczej w zakresie zarządzania ryzykiem (warsztaty)

• identyfikacja ryzyka na poziomie jednostki, działów lub procesów,
• analiza ryzyka pod względem przyczyn, skutków i częstotliwości wystąpienia,
• wybór reakcji na ryzyko a monitorowanie ryzyk i efektywności podejmowanych działań,
• sprawozdawczość z procesu zarządzania ryzykiem,
• zarządzanie ryzykiem jako narzędzie rozwiązywania problemów

7. Mechanizmy kontroli jako odpowiedź na konkretne ryzyko

• dokumentowanie systemu kontroli zarządczej
• sprawowanie nadzoru
• ciągłość działalności
• ochrona zasobów
• szczegółowe mechanizmy kontroli dotyczące operacji finansowych i gospodarczych obejmujące m.in. rzetelne i pełne dokumentowanie i rejestrowanie operacji finansowych i gospodarczych, zatwierdzanie (autoryzację) operacji finansowych przez kierownika jednostki lub osoby przez niego upoważnione, podział kluczowych obowiązków, weryfikacja operacji finansowych i gospodarczych przed i po realizacji,
• mechanizmy kontroli dotyczące systemów informatycznych

8. Obszary kontroli zarządczej w zakresie informacji i komunikacji

• pozyskiwanie i weryfikacja bieżących informacji,
• komunikacja wewnętrzna,
• komunikacja zewnętrzna

9. Obszary kontroli zarządczej w zakresie monitorowania i samooceny (warsztaty)

• system monitorowania realizacji wyznaczonych celów i zadań,
• ocena systemu kontroli zarządczej przez osoby zarządzające i pracowników jednostki (samoocena KZ),
• ocena kontroli zarządczej przez audytora wewnętrznego,
• źródła informacji o stanie kontroli zarządczej

10. Osoby odpowiedzialne za zapewnienie funkcjonowania adekwatnej, skutecznej i efektywnej kontroli zarządczej:

• na poziomie kontroli jednostki sektora finansów publicznych (tzw. I poziom kontroli, dotyczący wszystkich jednostek),
• na poziomie działu administracji rządowej i jednostki samorządu terytorialnego (tzw. II poziom kontroli)

11. Proces realizacji kontroli zarządczej

• obowiązki kierownika jednostki, głównego księgowego, kierownika działu/referatu i poszczególnych pracowników,
• dokumentacja kontroli zarządczej (procedury wewnętrzne, instrukcje, wytyczne, dokumenty określające zakres obowiązków, uprawnień i odpowiedzialności pracowników oraz inne dokumenty wewnętrzne),
• oświadczenie o stanie kontroli zarządczej,
• sposoby ujęcia kontroli zarządczej w regulaminie organizacyjnym jednostki i innych aktach kierownictwa wewnętrznego

12. Ocena kontroli zarządczej przez instytucje kontroli zewnętrznej (NIK, RIO)

• najczęstsze błędy w zakresie kontroli zarządczej (wewnętrznej),
• typowe zalecenia pokontrolne dotyczące kontroli zarządczej

III. BUDŻET ZADANIOWY W SEKTORZE PUBLICZNYM

1. Budżet zadaniowy jako instrument zarządzania finansami publicznymi:

• cel wprowadzania planowania w układzie zadaniowym w Polsce,
• narzędzie Nowego Zarządzania Publicznego,
• powiązanie BZ z kontrolą zarządczą,
• doświadczenie międzynarodowe dotyczące budżetowania zadaniowego (tzw. performance budgeting),
• rola budżetu zadaniowego w planowanej reformie systemu budżetowego

1. Najczęstsze błędy w zakresie budżetu zadaniowego w świetle wyników kontroli NIK dotyczących budżetu zadaniowego i kontroli zarządczej
2. Metodologia planowania, ewidencji i sprawozdawczości w zakresie wydatków/ kosztów w układzie zadaniowym, w tym wydatków/ kosztów pośrednich.
3. Budżet tradycyjny a rozwiązania budżetu zadaniowego
4. Katalog funkcji państwa, zadań, podzadań, działań, celów oraz mierników na rok 2020.
5. Cele, obszary i mierniki zadań publicznych w jednostkach samorządu terytorialnego
6. Zasady definiowania celów, doboru mierników i monitorowania ich realizacji
7. Współpraca komórek merytorycznych oraz komórek finansowo - księgowych w planowaniu wydatków w układzie zadaniowym
8. Powiązanie tradycyjnego układu budżetowego z budżetem zadaniowym - zasady kalkulacji i rozliczania wydatków na zadanie, rozliczenie wydatków osobowych, bieżących i majątkowych na zadania
9. Wydatki bezpośrednie - zasady przypisywania wydatków do działań, podzadań i zadań. Rozróżnienie działań merytorycznych od obsługowych (administracyjnych, technicznych)
10. Wydatki pośrednie – zasady planowania i ewidencji:
    • wyodrębnienie w funkcję (zadanie) o charakterze technicznym (specyfika dysponentów części budżetowych oraz państwowych osób prawnych)
    • zastosowanie wskaźników podziałowych
    • zastosowanie proporcji
    • rachunek kosztów działań (tzw. rachunek ABC) wg miejsca powstawania kosztów
11. Ewidencja księgowa wykonywania budżetu w układzie zadaniowym – zakładowy plan kont a polityka rachunkowości
12. Aplikacja BUZA / Trezor BZ wspomagająca planowanie wydatków budżetu państwa/kosztów w układzie zadaniowym oraz sprawozdawczość z procesu – zasady pracy i rozwiązania dla typowych problemów technicznych i merytorycznych
13. Warsztaty – analiza właściwego dla jednostek reprezentowanych przez uczestników układu funkcji, zadań, podzadań i działań wraz z celami i miernikami